Verklaring

Vijftig bijstandsgerechtigden, leden en sympathisanten van ondergetekende organisaties, op 24 september 2004 in het Dijktheater in vergadering bijeen, spreken hun verontwaardiging uit over de onaangekondigde huiszoekingen van de sociale dienst.

Koppeling van computerbestanden, strenge controles op de sollicitatieplicht, invullen van uitgebreide formulieren en overlegging van een veelheid aan administratieve bescheiden, uitbreiding van de sociale recherche, invoering van een klantmanager die mensen in de bijstand van dag tot dag moet volgen. Zo langzamerhand wil de Sociale Dienst alles weten van het leven van iedere bijstandsgerechtigde, van dag tot dag.

De overheid heeft genoeg middelen in handen voor haar controles om de rechtmatigheid van het verstrekken van een uitkering vast te stellen. Maar voor de sociale dienst is het allemaal niet genoeg. Daarom zijn nu voor alle clienten de onaangekondigde huiszoekingen ingevoerd. Cliënten die al een uitkering hebben krijgen in het kader van het project ‘Klant in Beeld’ te maken met een onaangekondigde huiszoeking ook als je nergens van wordt verdacht. Bij iedere persoon die een uitkering komt aanvragen wordt standaard een huiszoeking uitgevoerd.

Het bezoek wordt afgelegd door twee medewerkers, een gewone sociale dienst medewerker en een medewerker van de afdeling Handhaving of Sociale Recherche. Men wordt aan zeer strenge controles onderworpen. Van degenen, die niet toestemmen in de huiszoeking wordt een nader onderzoek ingesteld of de aanvraag buiten behandeling gesteld. Daarmee worden burgers die nergens van worden verdacht maar die noodgedwongen een beroep moeten doen op de bijstand gedwongen, hun burgerrechten op te geven. Dit is volstrekt ontoelaatbaar.

Met deze onaangekondigde huiszoekingen heb je geen privacy meer. In de concept werkvoorschriften voor de ambtenaren staat dat de maat van de kleding in de wasmand in een rapport genoteerd moet worden om te controleren of dit wel overeenstemt met het postuur van degene die in het huis zegt te wonen. Rommelen in wasmanden, laden en kasten opentrekken, bezoek dat zich moet identificeren. ‘Omsingelingstechnieken’ dienen toegepast te worden bij het vragen stellen. In sommige gevallen komen de ambtenaren met een fotocamera om foto’s en een plattegrond te maken van je huis, wat tezamen met een uitgebreide beschrijving van de huisraad (aantallen stoelen, tafels en bedden, aanwezige planten, wel of niet verzorgd, etc.) wordt opgenomen in een rapport dat door de cliënt getekend moet worden.

Naar onze mening vindt hierbij geen zorgvuldige afweging plaats.

Het regiem van de bijstand wordt onleefbaar. Er wordt totaal geen rekening meer gehouden met persoonlijke omstandigheden.

Een uitkering van de sociale dienst betekent voor veel mensen onnodig leven in angst. Angst dat er ambtenaren aan de deur staan, angst dat er misschien administratief iets fout is gegaan, door welke oorzaak dan ook, angst dat de uitkering wordt stopgezet als gevolg van het zeer strenge opschortingsbeleid zonder aanzien des persoons. Over dit rigide opschortingsbeleid heeft de Ombudsman reeds het nodige gezegd waar het psychiatrische patiënten betreft.

Verder constateren wij, dat de clienten geconfronteerd worden met een verregaande inlichtingenplicht op grond van de bijstandswet. In individuele situaties worden zeer verregaande inlichtingen gevraagd en opsporingsmethoden gebruikt. Maar het is nergens vastgelegd hoever ambtenaren hierin mogen gaan. Voor clienten is vaak ook niet duidelijk wanneer er wel of geen recht op bijstand bestaat bijvoorbeeld wanneer ze een relatie hebben. Er bestaan in veel opzichten geen regels en voorzover ze bestaan worden ze door de sociale dienst niet gecommuniceert.

Naar onze mening mogen de grondrechten van burgers die nergens van worden verdacht niet worden opgeschort. Mensen die niets verkeerds hebben gedaan worden door de onaangekondigde huiszoekingen op onaanvaardbare wijze in hun persoonlijke integriteit en hun privacy aangetast. Dit is in strijd met de grondwet Hoofdstuk 1 artikel 10.

De Centrale Raad van Beroep heeft in 1995 vastgesteld dat een onaangekondigd huisbezoek ter vaststelling of recht op bijstand bestaat een inbreuk vormt op de persoonlijke levenssfeer. Deze inbreuk kan alleen indien de bijzondere omstandigheden van het geval daartoe nopen, gerechtvaardigd worden op grond van artikel 8 tweede lid EVRM. (JABW 1995/363)

Naar de mening van de aanwezigen mogen overeenkomstig deze uitspraak de structurele huisbezoeken aan uitkeringsgerechtigden die nergens van worden verdacht en de standaard bezoeken aan iedereen die een uitkering aanvraagt niet worden afgelegd. Er zijn genoeg andere mogelijkheden om de rechtmatigheid van de uitkering te controleren. Wij vragen u dan ook aan de Sociale Dienst op te dragen met deze huiszoekingen te stoppen.

Vereniging Bijstandsbond Amsterdam

Werklozen Belangen Vereniging

Komitee Vrouwen en de Bijstand/EVA