Het nieuwe (juridische) kader van de huisbezoeken door de sociale Dienst Amsterdam.

Inmiddels is de derde versie verschenen van de instructies betreffende de onaangekondigde huisbezoeken bij cliënten van de Sociale Dienst Amsterdam. Dat is niet voor niets. Door de onrust en verontwaardiging die is ontstaan over de huisbezoeken heeft de sociale dienst zich genoodzaakt gevoeld advies in te winnen bij de gemeente-advokaat over de rechtmatigheid van de huisbezoeken. De juridische afdeling van de sociale dienst heeft zich over dat advies gebogen en dit heeft weer geleid tot deze herziene instructies. Heel in het kort zal ik proberen te schetsen wat die nieuwe instructies inhouden, wat overigens niet inhoudt dat ze daarmee ook rechtmatig zijn.

Voorlopig is het uitgangspunt nog dat iedere cliënt van de sociale dienst een huisbezoek kan verwachten. In de toekomst zal dat alleen gelden voor cliënten die vallen binnen het risico-analyse-profiel. Wat opvalt bij de nieuwe instucties is dat het weigeren van een huisbezoek geen gevolgen heeft voor het recht op een uitkering als er geen sprake is van een fraudesignaal. Je wordt wel opgeroepen voor een gesprek bij de Sociale Dienst en moet al je bescheiden overleggen, maar als alles duidelijk in orde is, heeft het weigeren van een huisbezoek geen consequenties. AIs er wel sprake van een fraudesignaal (wat van alles kan zijn, administratiegegevens, anonieme tip, vermoedens ambtenaar) dan leidt het weigeren van een huisbezoek wel tot opschorting van de uitkering en herhaald weigeren tot beëindiging van de uitkering.

Nieuw in de instructies is het omgevingsinterview. Dit vindt plaats als er een vermoeden is van samenlevingsfraude. Dit vermoeden kan gebaseerd zijn op informatie uit administatief vooronderzoek, op bevindingen tijdens het huisbezoek of op bevindingen cq vermoedens tijdens gesprek met cliënt op kantoor. Een omgevingsinterview, (let op het woord interview) houdt in dat er bij je naaste buren navraag wordt gedaan of je daar werkelijk woont en of je daar alleen woont. Volgens de instructies worden de buren keurig geïnformeerd over het doel van het “interview” en de eventuele geldige bewijslast (al dan niet ondertekend) van hun verklaring. In de instucties staat vermeld dat een omgevingsinterview alleen wordt uitgevoerd bij een vermoeden van samenlevingsfraude en dus niet bij inkomens- of vermogensfraude.

Kort maar onvolledig samengevat

huisbezoek -> niet thuis -> 2^e huisbezoek -> niet thuis -> oproep:

-> verschijnen -> huisbezoek -> niet verschijnen-> opschorten uitkering

weigeren huisbezoek -> oproep kantoor + onderzoek:

-> fraudesignaal ->’verplicht’ huisbezoek

-> geen fraudesignaal -> klaar

weigeren huisbezoek bij fraudesignaal -> opschorten uitkering -> herhaalde weigering -> beëindiging uitkering

opschorten uitkering (met een zo kort mogelijke termijn) - bij vermoeden van fraude + weigeren huisbezoek - niet verschijnen eerste oproep na huisbezoek - onvoldoende overleggen gegevens

omgevingsinterview - bij weigeren huisbezoek en signaal uit vooronderzoek - bij signaal tijdens huisbezoek maar onvoldoende bewijslast - bij signaal tijdens gesprek kantoor en weigeren huisbezoek

sociale recherche - bij onvoldoende bewijslast maar sterk vermoeden van fraude - tbv vaststelling fraude met terugwerkende kracht - bij “verdachte” beëindiging uitkering vanuit cliënt nav huisbezoeken